Zonder radicale openhartigheid maak je elkaar gek

We hadden al types als Strauss-Kahn (‘DSK’) en Weinstein en daar kwam onlangs de Franse oud-president Giscard d’Estaing bij. Wat ze alle drie gemeen hebben, is dat ze zich vanuit hun (voormalige) functie meer denken te kunnen permitteren dan anderen. Een prangende vraag vanuit ons vakgebied is: waar was het tegengeluid?

Mond open doen

Behalve bij DSK kwam dat geluid erg laat dan wel te laat. En trouwens, waar was het tegengeluid richting Halsema voorafgaand aan de demonstratie op de Dam? Dat geluid kwam er wel, maar dan uit de samenleving, waar het uit eigen gelederen had moeten komen. Als er al een risico-inschatting en scenarioanalyse is gemaakt, dan hadden haar adviseurs dan wel directe collega’s haar toch kunnen behoeden voor deze gemaakte misstap? De vraag die ons bezighoudt is dan ook of er überhaupt iemand is geweest die zijn of haar mond durfde open te doen. Dat is een principe dat natuurlijk niet alleen in de politiek speelt, maar dat we maar al te goed uit onze dagelijkse praktijk kennen.

‘Politieke spelletjes’

Zo is er bij een klant van ons, een ziekenhuis, al jaren gedonder op de IC over te maken roosters. Dat blijkt een gevolg te zijn van een soort ‘stammenstrijd’ naar aanleiding van iets wat jaren geleden is voorgevallen tussen twee collega’s. Bij een huisartsenpraktijk met zes artsen speelt iets vergelijkbaars maar dan ten aanzien van de jaarlijkse vakantieplanning. Dat noemen we dan ook niet geheel toevallig ‘politieke spelletjes’. In andere gevallen wordt zwijgen ingegeven door angst om de eigen positie te beschadigen. In sterk hiërarchische systemen en medewerkers onvriendelijke arbeidsculturen zoals in de VS denk je dan wel drie keer na voordat je je uitspreekt.

Economische voordelen

Maar zelfs in ons eigen landje valt er dus nog veel te winnen. Het is de taak van directies en managers om dit soort onzichtbare onderstromen boven water te krijgen. Daar hebben ze ook alle belang bij, want een bedrijfscultuur met ruimte voor radicale openhartigheid levert de organisatie domweg keiharde economische voordelen op in termen van minder overleg, snellere besluitvorming en een lager ziekteverzuim. Het is echter geen eenrichtingsverkeer want ook medewerkers hebben hierin een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Neem hierin als manager indien nodg wel het voortouw en stel je kwetsbaar op.

Organiseer tegenspraak

Durf bijvoorbeeld als manager zelfs ‘op de groep af’ te vragen of men wel voldoende vertrouwen in jou heeft. Met andere woorden: durf tegenspraak te organiseren. Daarmee voorkom je meteen dat je in een bekende valkuil stapt, namelijk dat je als manager wel denkt te weten hoe het allemaal werkt. En mede daardoor je ogen en oren sluit voor tegengeluiden. Nu je dit weet, kun je het ook niet meer afdoen zoals Halsema deed, namelijk ‘Met de kennis van nu, had ik het anders gedaan’. Want dat is zo’n dooddoener.

Wil je meer weten over dit onderwerp en/of ben je benieuwd wat we precies voor jouw organisatie kunnen betekenen? Stuur dan een mailtje naar natascha.vandepol@fprofs.com.